روش شیچیدا چه روشی است؟
پروفسور مکوتو شيچيدا[1]که در آوريل سال 2009 مرحوم شدند، نزديک به 40 سال در زمينه هوش نوزاد و کودک تحقيق کردند و با استفاده از تعليمات پيشينيان و آموختههاي خود توفيق دستيابي به دستاوردهاي چشمگيري را يافتند.
«مدارس شيچيدا» بالغ بر 25 سال است در ژاپن مشغول به فعاليت هستند و قريب 80% مدارس ژاپن تحت تأثير اين آموزشها، دانشآموزان خود را تعليم ميدهند. تاکنون 7 کشور جهان يعني تايوان، تايلند، مالزي، سنگاپور، اندونزي، استراليا و آمریکا(نيويورک) حق امتياز اين مدارس را خريداري نمودهاند.
پروفسور شیچیدا و برخی دیگر از دانشمندان مانند گلن دومان آمریکایی معتقدند که در کودکان زیر 6 سال ، نیمکره راست بر نیمکره چپ برتری و توفق دارد و این فرصتی است استثنایی در راستای شکوفایی و رشد استعداد فرزندانمان.
بنا بر اظهارات پروفسور شيچيدا کودکان ما همگي نابغه متولد ميشوند و هدف آموزش، آموختن دانش نیست بلکه توسعه تواناییهای یک کودک در سنین کودکی است.وی می گوید:
"در آینده هدف آموزش این نخواهد بود که افرادی با ذهنهاییمملو از اطلاعات ارائه دهد، بلکه وظیفه سیستم آموزشی این خواهد بود که کودکانی را پرورش دهد که در نهایت قادر به استفاده موثر از تمام مغز خود باشند. هدف تربیت کودکان عبارت خواهد بود از : پرورش بچه هایی با توانایی های بی شمار، خلاقیت زیاد، و توانایی استفاده از تمام مغز."
اصول روش شیچیدا
در روش شیچیدا اصول زیر مورد توجه قرار می گیرند:
- همه کودکان نابغه متولد می شوند.
- وجود رشته های محبت والدین- فرزندی .
- تسلط نیمکره راست مغز هر کودک که فرصتی منحصر به فرد برای یادگیری ارائه می دهد.
- تحریک کودکان از طریق همه حواسشان .
وي معتقد است هر چه بيشتر بتوانيم تعادل بين دو نيمکره را افزايش دهيم بيشتر در جهت ارتقاء نبوغ و استعداد فرزندانمان توفيق پيدا کردهايم.
همان طور که دانشمندان در تحقيقاتشان اذعان داشتهاند، نيمکره راست غالباً با فعاليتهاي هنري نظير موسيقي، نقاشي و همينطور با عواطف و احساسات مرتبط است. هر چند که نميتوان هيچ فعاليتي را منحصر به نيمکرهاي کرد لکن همچنان بر اين است که غالب امور فوق توسط نيمکره راست انجام شود همان طور که غالب مطالب مرتبط با رياضي و منطق توسط نيمکره چپ ساماندهي ميشوند.
از آنجا که نيمکره چپ به جهت حفظ منافع خود من جمله قوت و رواني در تکلم به سمت برتري بر نيمکره راست پيش ميرود و لذا در هنگام توفق، مانع فعاليت آزادانه نيمکرده راست ميشود، سنين 0 تا 6 سالگي و علي الخصوص قبل از 3 سالگي فرصتي بسيار مناسب است تا بتوانيم قواي نيمکره راست را به حداکثر برسانيم.
البته هدف از آموزشهاي شيچيدا نهايتاً متعادل کردن دو نيمکره ميباشد لکن اين امر هنگامي ميسور است که نيمکره راست قبل از نيمکره چپ تقويت گردد.
يکي از مواردي که در آموزشهاي ارائه شده توسط شيچيدا لحاظ شده است اين مطلب است که فراگيري علوم توسط هر يک از دو نيمکره متفاوت از يکديگر ميباشند. براي مثال نيمکره راست به جهت جذب ا طلاعات هيچ نيازي به تمرکز و هوشياري کامل ندارد. چنانچه حتي در مراحلی از خواب هم آموزشپذير است. اين در حالي است که نيمکره چپ جهت فراگيري علوم نيازمند تمرکز و هوشياري کامل است .علاوه بر آن سرعت جذب اطلاعات توسط نیمکره راست بسیار بسیار بالاتر از نیمکره چپ می باشد و در عین حال توانایی دریافت حجم بسیار وسیعی از داده ها در زمان کوتاه را دارد.اگر با تکیه بر توانایی های نیمکره راست کودکان را تعلیم دهیم توانایی های زیر حاصل می شوند که بنابر گفته دانشمندان ،وجود چنین قابلیت هایی در فرد ،نشان از نبوغ او دارد:
1- توانائي درک مستقيم
2- توانائي حافظه تصویری
3- توانائي محاسبة سريع
4- توانائي دريافت کامل زير و بم موسيقي
5- توانائي چند زبانه بودن
6- توانائي معالجة ذهني
و اينها مواردي هستند که در سيستم شيچيدا قوياً تقويت ميشدند و در اين راستا بازيهائي جهت تقويت انديشهخواني،غيببيني، خواندن به واسطه حس لامسه و... ارائه ميشوند.
روش شیچیدا
روش شیچیدا روی نیمکره راست مغز تمرکز دارد که این نیمکره قبل از نیمکره چپ رشد می کند و شیچیدا آن را "مغز نابغه"[2]می نامد. شیچیدا می گوید که کودکان معمولا عادت استفاده از نیمکره راست مغز را بین 4 تا 6 سالگی از دست می دهند. به این دلیل این روش بین 0 تا 3 سالگی بهترین کاربرد را دارد.
در این روش شیوه کار بدین صورت است که با تحریک نیمکره راست مغز تمام قسمتهای آن بهره مند خواهد شد. مراکز آموزشی شیچیدا این وعده را می دهند که تواناییهای مفید بسیاری را به کودکان آموزش می دهند که برخی از این تواناییها عبارتند از:
- ارتقاء روابط فرزند-والدین
- درک مستقیم(درون یابی) و ادراک فراحسی (ESP)
- استعداد موسیقی و تواناییهای هنری دیگر
- ویژگیهای مثبت شخصیتی و عاطفی
- حافظه تصویری
- تقویت قابلیتهای فیزیکی
- دریافت مطالب با سرعت بالا
- افزایش خلاقیت
- چند زبانه بودن
- محاسبه ریاضی با سرعت برق
- تند خوانی
شیچیدا درباره دانش آموزان خود می گوید: "این بچه ها نیروهایی هستند که ما هرگز فکر نمی کردیم وجود داشته باشند، گویی آنها کاملا طبیعی هستند. آنها را تماشا کنید که به سرعت مقادیر زیادی از اطلاعات را حفظ می کنند و با دقت و فهم آنها را به خاطر می آورند، وقایع آینده را پیش بینی می کنند و توانایی عضلانی خودشان را توسعه می دهند که به عنوان هدایتی برای آموزش بکار روند و رویکردهای قراردادی برای پرورش کودک را در قرن 21 متحول خواهند کرد."
کودکاني که از مدارس ژاپن و سنگاپور که قدمت بيشتري نسبت به باقي مدارس شيچيدا دارند فارغ التحصيل شدهاند داراي قابليتهاي چشمگيري شدهاند که به اختصار به ذکر چند نمونه بسنده ميکنم:
- کودکان شش- هفت ساله ای که ميتوانند با چشمان بسته و بدون لمس، مطالب کتب مختلف به هر زباني را با استفاده از غيببيني بيان نمايد.
- کودکان هفت ساله ای که می توانند با چشمان بسته و فقط با لمس کتاب مربوطه، آن را مطالعه کنند.
- کودک 3 سالهاي است که حافظ تصويري او 300 کارت است.
- کودک 5/2 سالهاي که قادر است نتهاي موسيقي را بسازد و در ظرف کمتر از دو روز به طرز ماهرانهاي بنوازد.
- کودکان 3-4 ساله ای که در رشتههاي ورزشي من جمله شنا توانستهاند مرتباً رتبه کسب کنند و
- کودکاني 7 سالهاي که ميتوانند روزانه بالغ بر 100 کتاب مطالعه کنند.
*این تمرین های ریاضی توسط ای.تی که دو سال و 8 ماه دارد در ظرف کمتر از 2 دقیقه حل شده است.
در پایان توجه شما را به چند نوشته کوتاه که توسط افرادی که از آموزش های سیستم شیچیدا برخوردار بوده اند تنظیم شده است جلب می کنم:
داستان شماره1
در ژانویه 2007 زمانیکه مستقیم دو سال و پنج ماه داشت من و همسرم پس از شنیدن داستانهای جالب زیادی از دوستانمان درباره بچه هایشان که در کلاسهای شیچیدا حضور داشتند تصمیم گرفتیم پسرمان را به این کلاسها بفرستیم. من و همسرم زمانیکه پسرمان نوزاد بود برایش کتاب می خواندیم و متوجه شدیم که او واقعا عاشق کتاب است و این کار او را آرام می کرد.
پس از گذشت چهار ماه در کلاسهای شیچیدا متوجه شدم که توانایی حافظه اش تا حد بسیار زیادی افزایش یافته است. او می تواند کلمات کتابهای مورد علاقه اش را به خاطر آورده و آن خطها را از اولین تا آخرین صفحه به درستی بخواند. من هنگامیکه فهمیدم او می تواند خطوطی را که در صفحات مختلف آمده و من آن صفحات را عمدا جا انداختم به درستی بخواند بسیار شگفت زده شدم. این بسیار جالب است زیرا من دائما آن کتابها را برایش می خواندم اما هنوز نمی توانم بدون نگاه کردن به کتاب آن خطوط را به یاد بیاورم. او عاشق کتاب است و از من می خواهد برایش کتاب بخوانم و هنگامیکه تمایلی به این کار ندارم او با شیرین ترین کلمات می گوید مامان لطفا برایم کتاب بخوان. و من تمام کارهایم را رها کرده و برای او کتاب می خوانم.
مستقیم قادر به یادآوری اشعاری است که پرستار او برایش می خواند و او آنها را با خوشحالی برای من و سایر اقوام از حفظ می خواند. او همچنین می تواند به سادگی شعرهای کودکانه را به خاطر بیاورد. یک روز زمانیکه داشت به تنهایی بازی می کرد ناگهان شروع به خواندن چند خط از آواز انگلیسی مورد علاقه من کرد. دیگر لازم نیست هنگام آشپزی این آواز را به تنهایی بخوانم چون حالا من یک هم صدا دارم.
پیشرفت بزرگ دیگر او در مهارتهای اجتماعی اش است. همیشه اولین کسی است که شروع به صحبت با مردم می کند. هر بار که از مقابل نگهبانی رد می شویم تا به خانه برسیم او کسی است که می ایستد و با نگهبان احوالپرسی می کند.
این سفری فوق العاده در زندگی من است که شاهد این باشم که پسرم چقدر باهوش، مستقل و بادقت شده است. من و همسرم صادقانه امیدواریم که روش شیچیدا او را به شخصی بهتر تبدیل کند.
امضا: خانم مباشر
داستان شماره2
فیدلیا در یادگیری تکلم کند بود و در سن دو و نیم سالگی شروع به صحبت کرد. در سه سالگی در یاد گرفتن مشکلاتی داشت؛ مهارتهای حرکتی و اجتماعی اش ضعیف بود. او بسیار خجالتی و فاقد اعتماد به نفس بود. او پس از سپری کردن دو سال به روش شیچیدا در توانایی یادگیری و مهارتهای اجتماعی اش اعتماد به نفس و مهارت پیدا کرد؛ او قادر به برقراری ارتباط با کودکان و بزرگسالان است. او می تواند به طورمستقل بخواند و بدون اینکه تمرکزش بهم بخورد بر یک کار مشخص متمرکز شود. او حافظه ای عالی دارد و می تواند توالی حوادث و داستانها را به خاطر بیاورد. او علاوه بر مهارت آکادمیک بالایش، دختری بسیار مستقل است که می داند چگونه کارهای روزمره اش را بدون کوچکترین راهنمایی انجام دهد. روش شیچیدا پتانسیل های او را تحریک کرده و او را تبدیل به مجری سطح بالایی کرده است. این امر موجب ساده و شاد شدن زندگی آموزشی او می شود. من و همسرم از روش شیچیدا بسیار راضی هستیم. ما از این فرصت استفاده می کنیم و از تمام معلمانی که عشق را به او ارزانی داشته اند تشکر می کنیم.
امضا: خانم چان
داستان شماره4
زمانیکه من وارد برنامه شیچیدا شدم کمی بیش از یک سال داشتم. حالا دانش آموز کلاس ششم ابتدایی هستم. درسهای هفتگی شیچیدا برای من بسیار لذتبخش و مهم هستند. این مطلب را که می توانم در این زمینه حضور داشته باشم تحسین می کنم. از اینکه قادر به یادگیری چیزهای زیادی در اینجا باشم سپاسگذارم.
من از میان فعالیتهای درسهای شیچیدا حافظه شنیداری را بیشتر از همه دوست دارم. هم اکنون می توانم از طریق گوش دادن، چهل تا پنجاه صفحه را به خاطر بیاورم. یادآوری آنچه که در ذهنم شنیده ام بسیار ساده است. حتی پس از اینکه از کلاس به خانه بازمی گردم می توانم تنها با اجرای یک ویدئو در ذهنم چهل یا پنجاه صفحه را به یاد بیاورم. به همین ترتیب می توانم اسامی جغرافیایی و شخصیتهای تاریخی کلاسهای مطالعات اجتماعی را به سادگی به یاد بیاورم.
فعالیت دیگری که من عاشق آن هستم، تمرین تصویر سازی است. اگر پیش از ورزش تصویرسازی نمایم می توانم حرکات همبازی هایم را از قبل ببینم. چند مثال می زنم: زمانیکه بسکتبال را به عنوان برنامه آموزشی فوق برنامه بازی می کنم بیشتر اوقات می توانم حرکات بعدی هم تیمی ها و رقبایم را پیش بینی کنم. زمانیکه بیس بال بازی می کنم و می خواهم توپ را بزنم می توانم حرکت شخص پرتاب کننده را پیش بینی کرده و مطابق با آن عمل کنم. اگر من پیش از ضربه یا پرتاب نتیجه را تصویرسازی کنم چیزها همانطوری رخ خواهند داد که من تصویرسازی کرده ام. این برای دفعات زیاد رخ داده است. در کلاسهای تکواندو که دو بار در هفته در آنها حضور می یابم می دانم قرار است همبازی من به کجا حمله کند و مطابق با آن جا خالی می دهم. معلم من به طور مفصل روشهایی را شرح می دهد که می توانیم توانایی مان را در زندگی روزانه بکار ببریم و اینکه چگونه می توانیم بزرگسالان مفیدی باشیم. او اغلب می گفت شرکت در کاری که می تواند به دیگران کمک کند خوب است. امیدوارم من نیز بتوانم شخص مفیدی باشم. دوست دارم زمانیکه بزرگ شدم فضانورد شوم. به این منظور تلاش خواهم کرد تا زبان انگلیسی، توانایی حفظ کردن و توانایی تصویرسازی ام را بهبود بخشم. زمانیکه فضانورد شدم درباره جهان، زمین و ستارگان سایر کهکشانهای مجاور کهکشان راه شیری تحقیق خواهم کرد. تنها شش ماه تا اتمام سال سوم من باقی مانده است. سخت خواهم کوشید تا از زندگی ام لذت ببرم و کارهای بیشتری انجام دهم.
امضا: هیراتا هایاتو